Dr. Φώτης Μαυρίδης - Ψυχοθεραπευτής

Αντιμετώπιση σεξουαλικών συμπτωμάτων που οφείλονται σε ψυχολογικά αίτια

Το σεξ, ένα από τα πιο βασικά ένστικτα της ανθρώπινης φύσης, αποτελεί μια από τις εντονότερες απολαύσεις της ζωής, που συνοδεύεται όμως από πολλά προβλήματα και εμπλέκει τους ανθρώπους σε αρκετές περιπέτειες. Απ’ τη μία μπορεί να εξυψώσει τη διάθεσή μας, να φέρει δυο ερωτευμένους κοντά, να δημιουργήσει ζωή. Απ’ την άλλη μπορεί να προκαλέσει άγχος, κατάθλιψη, εμμονές, ζηλόφθονο πάθος και ερωτική απογοήτευση −κάποιες φορές με μοιραίο τέλος.  

Η ανθρώπινη σεξουαλικότητα είναι ένα σύνθετο ψυχο-σωματικό φαινόμενο. Γνωρίζουμε με επιστημονικές μεθόδους τη βιολογική-ενστικτική της διάσταση. Επιπλέον μέσα από την ψυχανάλυση ανακαλύψαμε τις περίπλοκες αλληλεπιδράσεις της με τα συναισθήματα και την ψυχολογία μας. Θετικές και αρνητικές εμπειρίες, επιθυμίες, φόβοι και απογοητεύσεις με το στενό μας περιβάλλον κατά τη διάρκεια της ψυχικής και σωματικής μας ανάπτυξης εγγράφονται ασυνείδητα μέσα μας και καθορίζουν (χωρίς να έχουμε επίγνωση) την ικανότητά μας ως ενήλικες να απολαμβάνουμε το σεξ, αλλά και να το συνδυάζουμε αρμονικά με ανθρώπους που αγαπούμε ερωτικά.

Επομένως, η σεξουαλικότητα στην πορεία της ωρίμανσης συναντά σημαντικά εμπόδια. Είναι σύνηθες λοιπόν ένα άτομο να αντιμετωπίζει δυσκολίες στο σεξ ακόμα και για αρκετά χρόνια. Είναι επίσης πιθανό να χάνεται η ερωτική διάθεση ή να εμφανίζονται δυσκολίες στη στύση, τη διέγερση και τον οργασμό από την πρώτη κιόλας ερωτική συνεύρεση δύο ατόμων ή με την πάροδο του χρόνου σε ένα ζευγάρι −συχνά μετά τον γάμο, την εγκυμοσύνη ή τη γέννηση ενός παιδιού.

Άρα, αρκετά συχνά και πολύ περισσότερο απ’ όσο είναι κοινώς παραδεκτό εμφανίζονται ζητήματα όπως:

• μειωμένη διάθεση για σεξ

• στυτική δυσλειτουργία

• πρόωρη εκσπερμάτιση

• δυσκολία στον οργασμό

• άγχος, φόβοι, δυσάρεστα συναισθήματα ή ενοχλητικές σκέψεις γύρω από το σεξ

• συγκρούσεις του ζευγαριού λόγω σεξουαλικής απόρριψης, ερωτικής ζήλιας ή απιστίας.

Τα σεξουαλικά ζητήματα ξεκινούν από δυσκολίες στην ψυχολογία και τις σχέσεις (συνήθως ακόμα και αυτά που εμπλέκουν σωματικές λειτουργίες όπως η στυτική δυσλειτουργία ή ο πόνος κατά τη διείσδυση), και δημιουργούν με τη σειρά τους έναν φαύλο κύκλο: προκαλούν άγχος, κατάθλιψη, έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην αυτοεκτίμηση των ατόμων, στην αυτοπεποίθησή τους, επηρεάζουν καθοριστικά τον γάμο ή τη σχέση ενός ζευγαριού δημιουργώντας εχθρότητα ή απόσταση μεταξύ τους.

Ποια είναι λοιπόν τα προβλήματα που εμφανίζονται γύρω από το σεξ, πώς συνδέονται με την ψυχολογία και τις σχέσεις, γιατί είναι σημαντικό να τα αντιμετωπίσουμε και ποιος είναι ο πιο αποτελεσματικός και ουσιαστικός τρόπος; Οι σύντομες απαντήσεις που θα δώσουμε παρουσιάζονται σε απλή γλώσσα, βασίζονται όμως στην ψυχαναλυτική κατανόηση της σεξουαλικότητας, του έρωτα και της αγάπης, καθώς και στην κλινική εμπειρία πάνω σε αυτά τα ζητήματα από ψυχοθεραπείες με ενήλικες, ζευγάρια και οικογένειες.

Ενδεικτικές δυσκολίες και προβλήματα γύρω από το σεξ

Στη συνέχεια αναφέρουμε σεξουαλικές δυσκολίες και προβλήματα που οφείλονται σε ψυχολογικά αίτια και μπορούν να ξεπεραστούν με κατάλληλη ψυχοθεραπεία.

Σεξουαλική διάθεση

• Μειωμένη διάθεση ή έλλειψη ενδιαφέροντος για σεξ. Τέτοιες αλλαγές μπορεί να φαίνονται ανεξήγητες, να αποδίδονται σε συναισθηματικούς λόγους (π.χ. άγχος, κατάθλιψη, προβλήματα στη σχέση) ή σε τρέχουσες δυσκολίες (π.χ. θέματα υγείας, οικογενειακά, οικονομικά, επαγγελματικά).

• Συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων˙ το άτομο μπορεί να αισθάνεται ότι εγκλωβίζεται ή ότι χάνει το ενδιαφέρον του όταν παραμένει για ένα ορισμένο διάστημα με το ίδιο πρόσωπο.

• Ανεξέλεγκτη, παρορμητική σεξουαλικότητα που δημιουργεί προβλήματα ή ενέχει κινδύνους (π.χ. σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη).

Δυσκολίες ανάμεσα στο ζευγάρι που σχετίζονται με το σεξ

Η επιλογή των φύλων στις παρακάτω περιπτώσεις δεν έχει σημασία. Χρησιμοποιώ συνήθως το αρσενικό γένος για λόγους ευκολίας. Για παράδειγμα, μπορεί να γράφω «ένας από τους δύο συντρόφους» αντί για «μία/ένας από τις/τους δύο συντρόφους».

• Ζευγάρια που σταδιακά σταμάτησαν να κάνουν σεξ παρ’ όλο που διατηρούν τρυφερά αισθήματα ο ένας για τον άλλον και θέλουν να είναι μαζί.

• Ένας από τους δύο συντρόφους αποφεύγει το σεξ, πολλές φορές χωρίς να μπορεί να καταλάβει τον ακριβή λόγο. Μπορεί να το αποδίδει στη ρουτίνα μεταξύ του ζευγαριού, στο στρες ή την εξάντληση λόγω εργασίας. Συχνά συμπίπτει χρονικά με τη συγκατοίκηση, τον γάμο, την εγκυμοσύνη ή τη γέννηση ενός παιδιού.

• Ένας απ’ τους δύο συζύγους επιθυμεί μονάχα το τρυφερό-συντροφικό κομμάτι της συζυγικής σχέσης, αλλά αποφεύγει το σεξουαλικό. Επομένως, παρά τα θετικά συναισθήματα, ικανοποιεί τις σεξουαλικές του ανάγκες με άλλα πρόσωπα ή διατηρεί μόνιμη εξωσυζυγική σχέση.

• Έντονες συγκρούσεις επειδή ο ένας από τους δύο συντρόφους νιώθει ότι ο άλλος δεν τον επιθυμεί σεξουαλικά ή ότι υπάρχει τρίτο πρόσωπο.

• Έντονο ερωτικό πάθος και ζήλια του ενός συντρόφου για τον άλλον που συνήθως συνδέεται εμμονικά με κάποιο πρόσωπο από το φιλικό-εργασιακό περιβάλλον ή από προηγούμενη σχέση.

• Θυμός, απόγνωση, ανασφάλεια που σχετίζεται με τον ερωτισμό, την προκλητικότητα ή τη γοητεία που εκπέμπει ο/η συντρόφος, ή ακόμα και με ιδέες ότι κάποτε απολάμβανε τη σεξουαλική επαφή με άλλους/άλλες.

• Εκνευρισμός, εντάσεις, ψυχρότητα ή παραίτηση λόγω της δυσκολίας του ζευγαριού να συγχρονιστεί ως προς τη διάθεση για σεξ ή λόγω της ασυμφωνίας τους σε σεξουαλικές συνήθειες και προτιμήσεις.

Διέγερση, γεννητικά όργανα και ερωτογενείς ζώνες

• Δυσκολίες στη στύση (στυτική δυσλειτουργία) μόνιμα, περιστασιακά ή υπό συνθήκες (π.χ. με συγκεκριμένο πρόσωπο ή σε οικείο χώρο ή με τη χρήση προφυλακτικού).

• Το άτομο καταφέρνει να διεγερθεί (αν είναι άνδρας να έχει στύση) μόνο με πολύ συγκεκριμένους, περιοριστικούς ή ανεπιθύμητους τρόπους (π.χ.αυστηρά μόνο με αυνανισμό χωρίς σεξ ή μόνο με απαγορευμένα πρόσωπα ή μόνο στην απιστία ή μόνο με αγοραίο σεξ).

• Κολπικός σπασμός (κολεόσπασμος), με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η σεξουαλική επαφή.

• Υπερβολική ευαισθησία, πόνος σε ερωτογενείς ζώνες ή στα γεννητικά όργανα που δεν οφείλεται σε οργανικά αίτια, στην οποία περίπτωση η σωματική επαφή και τα χάδια είναι δυσάρεστα.

• Ο απαραίτητος ερεθισμός για τη σεξουαλική ευχάριστηση και τον οργασμό είναι αδύνατος ακόμα και αν υπάρχει διάθεση για σεξ. Σε ορισμένες περιπτώσεις το άτομο είναι σαν να μην νιώθει κάτι, σαν να έχει μειωθεί η αισθητικότητα των γεννητικών οργάνων, χωρίς όμως να υπάρχει οργανική παθολογία.

Σεξουαλική επαφή και οργασμός

• Πρόωρη εκσπερμάτιση στους άνδρες, πρόωρος οργασμός στις γυναίκες. Μπορεί να συμβαίνουν μόνιμα, περιστασιακά ή υπό συνθήκες (π.χ. με συγκεκριμένο πρόσωπο ή σε συγκεκριμένο μέρος).

• Δυσκολία ή έλλειψη εκσπερμάτισης στους άνδρες και, αντίστοιχα, οργασμού στις γυναίκες μόνιμα, περιστασιακά ή υπό συνθήκες (π.χ. με τη χρήση προφυλακτικού). Σε κάποιες περιπτώσεις το άτομο αισθάνεται ότι είναι «κοντά» αλλά δεν μπορεί να «φτάσει», σε άλλες η κορύφωση διακόπτεται αντανακλαστικά, σε άλλες δεν υπάρχει ερεθισμός.

• Η εκσπερμάτιση/ο οργασμός επιτυγχάνεται μόνο με πολύ συγκεκριμένους, περιοριστικούς ή ανεπιθύμητους τρόπους (π.χ. αυστηρά μόνο με αυνανισμό χωρίς σεξ ή μόνο με ταινίες πορνό ή μόνο με απαγορευμένες φαντασιώσεις ή μόνο με σαδομαζοχιστικές πρακτικές).

• Ανεξήγητος πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή ή τον οργασμό/την εκσπερμάτιση που δεν οφείλεται σε οργανικά αίτια.

Απροσδιόριστο άγχος, έντονοι φόβοι, δυσάρεστα συναισθήματα ή ενοχλητικές σκέψεις γύρω από το σεξ

• Άγχος για τη σεξουαλική επαφή που μπορεί να οδηγεί σε αίσθημα πανικού, τάσεις φυγής, θλίψη, ψυχρότητα ή ενοχές.

• Έντονη ανασφάλεια για το γυμνό σώμα, συναισθήματα ανεπάρκειας για τη σωματική διάπλαση, την ομορφιά, την εμφάνιση και το μέγεθος των γεννητικών οργάνων, την επίδοση στο σεξ.

• Αισθήματα ανηθικότητας και αμαρτίας, ντροπή, ενοχές, ηθικές αναστολές για τη σεξουαλική επαφή, τις ερωτικές επιθυμίες και φαντασιώσεις.

• Ζήλια, θλίψη, θυμός σχετικά με την ικανότητα να απολαμβάνει το σεξ ένα πρόσωπο που μας ελκύει ερωτικά. Μπορεί να υπάρχουν επίμονες, δυσάρεστες φαντασιώσεις οι οποίες, όσο παράδοξο και αν φαίνεται, δεν περιορίζονται κατ’ ανάγκη στο παρόν˙ μπορεί να αφορούν πρώην ερωτικούς/ερωτικές συντρόφους του προσώπου που μας ενδιαφέρει ή ακόμα και υποθετικούς/υποθετικές συντρόφους που θα βρει στο μέλλον.

• Βασανιστικές σκέψεις ή ανεπιθύμητες φαντασιώσεις που εισβάλλουν στο νου του ατόμου παρά τη θέλησή του και προκαλούν φόβο, ντροπή ή ενοχές (π.χ. ντροπιαστικά σενάρια ότι θα δεχτούμε χλευασμό για το σώμα μας, τα γεννητικά μας όργανα ή τη σεξουαλική μας επίδοση, φόβος ότι θα μας αποδοκιμάσουν ή ότι θα δεχτούμε αντίποινα σε περίπτωση που εκδηλώσουμε την ερωτική μας επιθυμία, σαδιστικές-μαζοχιστικές φαντασιώσεις που μας τρομάζουν ή μας προκαλούν ενοχές).

• Συναισθήματα απέχθειας, αηδίας, βρωμιάς για τα γεννητικά όργανα και την ερωτική πράξη.

• Προβλήματα σεξουαλικής ταυτότητας ή ταυτότητας φύλου.

• Επίμονοι, έντονοι φόβοι για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, τραυματισμό των γεννητικών οργάνων και άλλα ζητήματα σχετικά με το σεξ.

• Ιδιοτροπίες, αυστηρές προϋποθέσεις για να υπάρξει σεξουαλική επαφή (π.χ. εξονυχιστική καθαριότητα του σώματος, του κρεβατιού, τελετουργικές συνήθειες και άλλα).

Οι σεξουαλικές δυσκολίες οφείλονται κατά κανόνα σε ψυχολογικές δυσκολίες

Η σεξουαλική μας ζωή συνδέεται στενά και με περίπλοκους τρόπους με την ψυχολογία μας. Γι’ αυτό τα προβλήματα γύρω από το σεξ οφείλονται κατά κανόνα σε ψυχολογικές δυσκολίες. Ας μην ξεχνάμε ότι οι ψυχολογικές δυσκολίες αφορούν πάντοτε, άμεσα ή έμμεσα, τη σχέση μας με τους άλλους, είτε πρόκειται για συμπτώματα όπως το άγχος, η κατάθλιψη, οι κρίσεις πανικού είτε πρόκειται για σεξουαλικά συμπτώματα όπως η έλλειψη διάθεσης για σεξ και η στυτική δυσλειτουργία. Για να πάρουμε μια ιδέα, θα ξεχωρίσουμε συνοπτικά μερικούς από τους τρόπους που συνδέεται το σεξ με την ψυχολογία μας και κατ’ επέκταση με τις σχέσεις:

• Η αίσθηση ενός ατόμου ότι είναι σεξουαλικά ποθητό και ικανό σχετίζεται με την αυτοεκτίμηση του, η οποία εξαρτάται μεταξύ άλλων από το πόσο καλά νιώθει για το σώμα του, δηλαδή για τη σωματική του διάπλαση, ικανότητα, ομορφιά, γοητεία.

• Μέσα από το σεξ επιβεβαιώνουμε τον ανδρισμό ή τη θηλυκότητα μας, ανάλογα με το φύλο που αισθανόμαστε ότι μας αντιστοιχεί.

• Η σεξουαλική επαφή είναι ικανή να πυροδοτήσει, να ενισχύσει ή και να εξανεμίσει τα ερωτικά συναισθήματα μεταξύ δύο ατόμων, να προκαλέσει δηλαδή πάθος ή ενθουσιασμό, φόβο ή απογοήτευση.

• Συμπτώματα όπως άγχος, φοβίες, κρίσεις πανικού, ψυχαναγκασμοί, έμμονες ιδέες και σωματικά συμπτώματα (που δεν οφείλονται σε οργανικά αίτια) πολλές φορές συμπυκνώνουν και εκφράζουν σεξουαλικής φύσεως δυσκολίες.

• Το σεξ βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τις σωματικές αισθήσεις, το δέρμα, τα γεννητικά όργανα, τις ερωτογενείς ζώνες, τα σωματικά υγρά, τις μυρωδιές που εκλύει το σώμα. Γι’ αυτό η ικανότητα να απολαμβάνει κανείς το σεξ σχετίζεται με την ικανότητά του να νιώθει άνετα με τη στενή σωματική επαφή, να αντέχει τη σωματική διέγερση, να απολαμβάνει τη σωματική ευχαρίστηση ως κάτι απολύτως φυσιολογικό, να μην θεωρεί το σώμα και τη σαρκική ηδονή ως κάτι βρώμικο, ανήθικο, ποταπό ή επικίνδυνο.

• Η επιθυμία για σεξ σχετίζεται με την ικανότητα για παιχνίδι και εξερεύνηση.

• Ο οργασμός και η εκσπερμάτιση σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με την ικανότητα να μπορεί κανείς να χάνει τον έλεγχο, να μπορεί να εμπιστεύεται.

• Τόσο η σεξουαλική επαφή όσο και η αποχή απ’ αυτήν αποτελούν μέσα ασυνείδητης επικοινωνίας και εκτόνωσης άρρητων, υπόγειων, δύσκολων συναισθημάτων μεταξύ ενός ζευγαριού, π.χ. στέρηση, λαχτάρα, κτητικότητα, κυριαρχία, ανταγωνισμός, υποτίμηση, ζήλια, ανασφάλεια, φόβος, θυμός, απογοήτευση.

• Σε μια σχέση αγάπης όμως το σεξ εκτός από μέσο ερωτικής επιβεβαίωσης, επικοινωνίας αρνητικών συναισθημάτων και άντλησης σωματικής ευχαρίστησης γίνεται επιπλέον ένδειξη έγνοιας, φροντίδας, ευγνωμοσύνης και αμοιβαιότητας.

• Η σεξουαλική ικανότητα σε μια μόνιμη σχέση και ειδικά στον γάμο προϋποθέτει την ικανότητα για συναισθηματική δέσμευση και εγγύτητα, την ικανότητα να συνδυάζουμε δύο εγγενώς αντίθετες τάσεις: τα τρυφερά-αγνά-ρομαντικά συναισθήματα με τις σκληρές-σαρκικές-σεξουαλικές επιθυμίες.

• Η σεξουαλικότητα ενός ατόμου εξαρτάται από τα ιδανικά και την ηθική του, τα οποία διαμορφώνονται ασυνείδητα μέσα από την οικογένεια και την κοινωνία. Για παράδειγμα, ποιο είναι το ασυνείδητο πρότυπο που φέρει μέσα του για τον ιδανικό-επιθυμητό άνδρα και ποιο για την ιδανική-επιθυμητή γυναίκα; Ποιες ερωτικές επιθυμίες είναι επιτρεπτές και ποιες απαγορευμένες;

• Η σεξουαλική επιθυμία και η σεξουαλική ικανότητα ενός ατόμου καθορίζονται επίσης από τα συναισθήματά του τόσο για το ίδιο φύλο όσο και για το αντίθετο. Για παράδειγμα, πόσο φοβάται ή εμπιστεύεται τις γυναίκες και πόσο τους άνδρες, πόσο νιώθει καλά ή ανταγωνιστικά απέναντί τους, πόσο εχθρεύεται ή αποδέχεται τα χαρακτηριστικά της γυναικείας φύσης και πόσο της ανδρικής;

Τα παραπάνω μας δίνουν μια μικρή ένδειξη για το αναμφισβήτητο γεγονός ότι το σεξ και η ψυχολογία μας λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία. Και να τονίσουμε για μία ακόμα φορά ότι η ψυχολογία μας αντανακλάται στις σχέσεις μας αλλά και καθορίζεται απ’ αυτές.΄Έτσι, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στο σεξ ξεκινούν από ευαισθησίες που έχουμε μέσα μας σε σχέση με τον εαυτό μας και τους άλλους. Αυτές οι ευαισθησίες είτε βρίσκονται διαρκώς στο προσκήνιο και προκαλούν σεξουαλικά προβλήματα ακόμα και από την περίοδο της εφηβείας είτε βρίσκονται υπό μερικό έλεγχο έως ότου ένα πιεστικό γεγονός θα διαταράξει την ισορροπία και θα τις φέρει στην επιφάνεια. Γεγονότα που μπορούν να διαταράξουν μια τέτοια εύθραυστη ισορροπία και να πυροδοτήσουν σεξουαλικά προβλήματα (τα οποία, όπως είπαμε, βασίζονται σε ευαισθησίες που προϋπάρχουν μέσα μας) είναι:

• η επισημοποίηση μιας σχέσης και ο γάμος

• οι συναισθηματικές δυσκολίες μεταξύ των συντρόφων ή των συζύγων (π.χ. ανασφάλεια, έλλειψη εμπιστοσύνης, απογοήτευση, απόρριψη, ψυχρότητα, αδιαφορία, καταπίεση, υποτίμηση, συγκρούσεις)

• η εγκυμοσύνη ή η γέννηση ενός παιδιού

• οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένα άτομο με τους γονείς του ή το ζευγάρι με τους γονείς τους

• επαγγελματικές ή οικονομικές δυσκολίες

• η ενηλικίωση ενός παιδιού και η αποχώρησή του απ’ το σπίτι

• ασθένειες, σημαντικές απώλειες και πένθος

• η κρίση της μέσης ηλικίας, η εμμηνόπαυση και η συνταξιοδότηση.

Οι αρνητικές επιπτώσεις των σεξουαλικών προβλημάτων στην ψυχολογία και τις σχέσεις

Εξαιτίας της στενής σχέσης μεταξύ σεξουαλικότητας και ψυχολογίας είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε και την αντίστροφη πορεία. Σεξουαλικές δυσκολίες όπως η στυτική δυσλειτουργία, η πρόωρη εκσπερμάτιση, η δυσκολία στον οργασμό, οι δυσάρεστες σκέψεις γύρω από το σεξ μπορούν να προκαλέσουν άγχος, κατάθλιψη, εκνευρισμό, επιθετικότητα. Επιπλέον το άτομο μπορεί να υιοθετήσει μόνιμα, χωρίς να το αντιλαμβάνεται, μια αμυντική στάση (π.χ. υπερβολική εσωστρέφεια, ψυχαναγκαστικές τάσεις, προκλητική-υπερσεξουαλική συμπεριφορά), προκειμένου να αποφεύγει έμμεσα ή άμεσα κάθε πιθανότητα σεξουαλικής διέγερσης ή ουσιαστικής, ολοκληρωμένης σεξουαλικής επαφής.

Οι σεξουαλικές δυσκολίες μπορούν μεν να ξεκινήσουν από προβλήματα ανάμεσα στο ζευγάρι, συνήθως όμως προκαλούν περαιτέρω προβλήματα. Αν λόγου χάρη ο ένας σύντροφος δεν ικανοποιείται σεξουαλικά, είναι πιθανό να νιώθει ότι ο άλλος δεν τον αγαπάει, δεν τον βρίσκει ελκυστικό, μπορεί να αποκτήσει εμμονές περί απιστίας του συντρόφου ή να αποκτήσει ο ίδιος ερωτικές επαφές με τρίτο πρόσωπο εκτός σχέσης λόγω της παραμέλησης και της απόρριψης που αισθάνεται. Έτσι, επικρατεί ζήλια, θυμός, απογοήτευση, συγκρούσεις, αποξένωση και απάθεια, που κάνουν ακόμα πιο απίθανη τη βελτίωση του δεσμού, πόσο μάλλον της σεξουαλικής ζωής του ζευγαριού.

Με λίγα λόγια, δεν μπορεί να υπάρξει ούτε ισορροπημένη ψυχολογία ούτε υγιής ερωτική και συζυγική σχέση χωρίς ικανοποιητική σεξουαλικότητα. Ακόμα και όταν υπάρχουν ανυπέρβλητα εμπόδια για σεξουαλική επαφή (π.χ. οργανικοί ή ηλικιακοί παράγοντες), η σεξουαλικότητα μπορεί και πρέπει να εκφράζεται με κάποια άλλη μορφή σωματικής, συναισθηματικής, αισθητικής ή διανοητικής ευχαρίστησης. Άλλωστε η σεξουαλικότητα σύμφωνα με την ψυχανάλυση δεν περιορίζεται μονάχα στη συνουσία˙ εκφράζει τον έρωτα, το παιχνίδι, την αγάπη, τη φροντίδα, το ενδιαφέρον, τη δημιουργικότητα, την περιέργεια, την εξερεύνηση. Με μια φράση, εκφράζει την όρεξη για ζωή. Επομένως, η αντιμετώπιση μιας σεξουαλικής δυσκολίας είναι πολύ σημαντική για την αποκατάσταση της ψυχικής ισορροπίας, της ερωτικής σχέσης και του γάμου.

Φόβος να αναζητήσουμε ψυχοθεραπεία για σεξουαλικά ζητήματα

Όταν οι άνδρες αποφεύγουν να αναζητήσουν τη βοήθεια ενός ειδικού για σεξουαλικά ζητήματα είναι συνήθως διότι το εκλαμβάνουν σαν αδυναμία˙ η αυτοεκτίμηση των ανδρών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σεξουαλική τους ικανότητα και επίδοση. Οι γυναίκες, όταν διστάζουν, είναι περισσότερο γιατί νιώθουν ότι είναι ανάρμοστο να έχουν απαιτήσεις σχετικά με τη σεξουαλικότητά τους˙ σε αυτό παίζει σημαντικό ρόλο η κοινωνική, σεξουαλική καταπίεση προς τις γυναίκες κυρίως μέσω της οικογένειας. Γενικά τα σεξουαλικά συμπτώματα εκφράζουν ασυνείδητες ψυχολογικές δυσκολίες που είναι φύσει αδύνατο για ένα άτομο ή ένα ζευγάρι να τις καταλάβει και να τις αντιμετωπίσει.

Ανεξάρτητα απ’ τους λόγους που μας εμποδίζουν να αναζητήσουμε θεραπεία για ζητήματα γύρω από το σεξ, σημασία έχει ότι μια γυναίκα, ένας άνδρας, ένα ζευγάρι ενδέχεται να υποφέρουν ακόμα και για χρόνια με πολύ δυσμενείς συνέπειες τόσο στην ψυχολογία όσο και στις σχέσεις τους παρ’ όλο που υπάρχουν αποτελεσματικοί τρόποι αντιμετώπισης.

Αποτελεσματική θεραπεία σεξουαλικών προβλημάτων

Όπως έχουμε ήδη εξηγήσει, τα προβλήματα γύρω από το σεξ κατά κανόνα οφείλονται σε ψυχολογικές δυσκολίες, οι οποίες εκφράζουν με τη σειρά τους διαπροσωπικές δυσκολίες. Έτσι, οι ερωτικές, συζυγικές και οικογενειακές σχέσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πυροδότηση αλλά και διατήρηση των σεξουαλικών προβλημάτων. Συνεπώς, η αντιμετώπισή τους απαιτεί ως επί το πλείστον βαθιά γνώση της ψυχολογίας του ζεύγους, του γάμου και της οικογένειας.

Η σωστή θεραπεία ξεκινάει με σωστή διάγνωση. Σε γενικές γραμμές θα πρέπει να προσδιοριστεί το πρόβλημα και στη συνέχεια να διαπιστωθεί σε ποιο βαθμό οφείλεται:

• σε ψυχολογικές δυσκολίες που σχετίζονται με την παιδική ηλικία ή με τραυματικές εμπειρίες

• σε προβλήματα μεταξύ του ζευγαριού, σε δυσκολίες της ερωτικής ή συζυγικής σχέσης

• σε ελλιπή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και εσφαλμένες εντυπώσεις σχετικά με το σεξ

• σε οργανικά αίτια (στην οποία περίπτωση γίνεται παραπομπή για ιατρικό έλεγχο).    

Αφού γίνει διάγνωση προτείνεται η κατάλληλη θεραπεία, η διάρκεια της οποίας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Οι θεραπείες ψυχαναλυτικής προσέγγισης είναι από τις πιο αποτελεσματικές, καθώς αντιμετωπίζουν τα βαθύτερα αίτια. Για τον λόγο αυτό τελευταίες επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι τα θετικά αποτελέσματα μιας ψυχαναλυτικής θεραπείας δεν είναι απλά μονιμότερα˙ βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου ακόμα και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας!